نرخ پذیرش اجتماعی و تحول‌طلبی زنان منطقه ۱۲ تهران بسیار بالاست
استادیار برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی درباره نقش زنان بافت فرسوده منطقه ۱۲ تهران در پیشبرد طرح‌های توسعه بافت فرسوده شهری گفت: درصد مشارکت زنان در این منطقه به نحو عجیبی بالاست و می‌توان به عنوان منشا تحول روی آنها حساب کرد. از کولی‌ها گرفته تا زنان خانه‌دار عادی به مثابه سرمایه‌های اجتماعی نرخ پذیرش اجتماعی و تحول‌طلبی بالایی دارند.
به گزارش عطنا، «اولین همایش ملی مسائل اجتماعی زنان» به همت دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری دیگر دانشگاه‌های علوم انسانی کشور و مراکز تخصصی مطالعات زنان با حضور جمعی از استادان و دانشجویان متخصص حوزه مطالعات زنان دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت‌ماه و سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت‌ماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.
میترا عظیمی، استادیار برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی در پنل دهم این نشست که موضوع آن «توسعه شهری و زنان» بود مقاله خود را با عنوان «نقش زنان در پیشبرد طرح‌های توسعه بافت فرسوده شهری مطالعه موردی؛ بافت فرسوده منطقه ۱۲ تهران» ارائه داد که در ادامه می‌خوانیم؛
عدم جذب متعادل سرمایه دلیلی برای دوقطبی شدن
در فرآیندهای مرتبط با سرمایه‌گذاری در مناطق مختلف شهری، در بخش‌هایی از شهر سرمایه‌گذاری‌های زیادی شده و رفاه آن مناطق بالاتر می‌رود. در مناطقی که سرمایه‌گذاری و متعاقبا نوسازی انجام نمی‌شود، سرانه‌های مرتبط و کیفیت خدمات کاهش پیدا کرده و در ورطه فقر فرو می‌روند؛ بافت‌های فرسوده از همین جمله‌اند. کارشناسان شهرسازی، تمرکز زیادی با ارائه طرح‌های مختلف برای حل این مسئله کرده‌اند، با این حال این مسئله ابعاد پیچیده‌ای دارد.
وضعیت بافت‌های فرسوده در شهر تهران
مشخصا از ۶ هزار هکتار مساحت سرزمینی تهران حدود ۱۲۶۸ هکتار آن بافت فرسوده محسوب می‌شود و از بین مناطق ۲۲ گانه تهران، منطقه ۱۰ بیشترین میزان از بافت فرسوده را در اختیار دارد. منطقه ۱۲ دومین منطقه از لحاظ گستردگی بافت فرسوده است، منطقه‌ای که مورد بحث ارائه امروز ماست. مسئله بسیار مهم آن است که در منطقه‌ای مانند منطقه ۱۲، میزان نابه‌هنجاری‌های اجتماعی نظیر، کارتن‌خوابی، کودکان کار، بزهکاری، اعتیاد و فحشا بسیار بالاست و باید ببینم که چه نتیجه‌ای از این وضعیت می‌توان گرفت؟
وضعیت منطقه ۱۲
منطقه ۱۲ به تنهایی سه چهارم از تهران دوران ناصری را تشکیل می‌دهد، آن وقت که تهران تا بدین پایه گسترده نشده بود و از این جهت بافتی مهم و تاریخی است؛ براساس شاخص‌های مربوط به سال ۹۵، بالغ بر ۲۵۰ هزار نفر جمعیت در این منطقه ساکن بوده‌اند و تراکم جمعیتی ۱۵۱ به ازای هر هکتار است. با این حال توجه صرف به چنین شاخص‌هایی گمراه کننده خواهد بود. شناوری و جابه‌جایی جمعیت در این منطقه بسیار بالاست و با گذشت زمان ساکنان قدیمی این منطقه به مناطقی نظیر ۱ و ۳ کوچ کرده و قشر جدیدی در آن ساکن شده‌اند و کاربری بعضی از این منازل به «انبار» برای بازاری‌ها تبدیل شده است. فرسوده بودن این بافت‌ها باعث شده که بهای اجاره بسیار کمی در حد شبی ۲ هزار تومن برای اتاق‌های خانه‌های هشتی قدیمی وجود داشته باشد و همین باعث شده تا مها‌جرت‌های زیادی به این منطقه رخ دهد.
وضعیت حمل‌ونقل منطقه
انبارهای زیاد در منطقه و مجاورت آن با بازار در کنار تنگی معابر و کوچه‌ها باعث شده که وسیله حمل و نقل غالب در این منطقه چرخ دستی و موتورسیکلت باشند و همین ازدحام به خصوص موتورها باعث آلودگی آب و هوا و آلودگی صوتی در کنار تصادف‌های فراوان می‌شوند.
وضعیت فرهنگی منطقه
از آنجایی که بخش اعظمی از ساکنان جدید این منطقه دارای سطح سواد پایین و اغلب بیکار هستند، پاتوق‌ها و از جمله قهوه‌خانه‌هایی به وجود آمده‌اند که خود منشایی برای بزهکاری و فساد می‌شوند. طرح‌هایی که ارائه می‌شوند باید با بررسی تمام جوانب و ابعاد در نظر گرفته شوند، چون مشکلات منطقه یکی دو تا نیست و معضلات به شکل سیستمی به هم مرتبط هستند. مشکلاتی که وجود دارد، دارای علت‌های مختلف بوده و صرفا نباید معلول یا تنها یک علت در نظر گرفته شود.
ایدز، هپاتیت، مشروبات الکلی و انواع مواد مخدر سطح و وضعیت فرهنگی این منطقه را بسیار پایین آورده است و حتی از مناطق دیگر تهران برای تهیه مواد و مشروبات به این منطقه مراجعه می‌کنند. به رغم اینکه سرانه اماکن مذهبی مانند مسجد و حسینی در این منطقه بالا است با این حال اغلب این اماکن منطقه متروک و مسکوت مانده و اکثرا خلوت و یا تعطیل هستند.
وجوه تاریخی این منطقه: «این منطقه در گذشته تاریخی تهران نقش برجسته‌ای دارد و با خاطرات و فرهنگ تهران پیوند خورده است، از این جهت حیف است منطقه‌ای که عودلاجان، چال‌میدان و سنگلج در خود جای داده اینگونه به امان خود رها شود و از این جهت معدود افراد قدیمی و ریشه‌دار این منطقه که به خاطر تعلق‌خاطر خود به این محلات هنوز در آن مانده‌اند، می‌توانند نقطه امید و اتکایی برای شروع تحول در این منطقه باشند.»
ساخت اقتصادی منطقه
جدای از بیکاری گسترده در این منطقه، ۶۵ درصد از افراد شاغل نیز در کارهای سطح پایین خدماتی و با دستمزدهای پایین مشغول کار هستند و همین شاخص فقر ۳۵ درصدی را که بسیار بالاتر از مقدار میانگین شاخص فقر در تهران که ۲۲ درصد است، نشان می‌دهد.
وضعیت کاربری زمین در منطقه
بسیاری از ادرات دولتی که در آنجا بوده‌اند از آنجا رفته‌اند و در مورد زمین‌هایی با کاربری تجاری که قدیمی بوده‌اند، بعضا مالکان رفته و این زمین‌ها و امکان متروک و بودن مدعی مانده است، همین باعث شده که گروه‌های بزهکار از این مسئله سوءاستفاده کرده و با کنترل و تصرف این مناطق دست به اقدامات بزهکارانه بزنند.
وضعیت زنان
درصد مشارکت زنان در این منطقه به نحو عجیبی بالاست و می‌توان به عنوان منشا تحول روی آنها حساب کرد. از کولی‌ها گرفته تا زنان خانه‌دار عادی و از اینها می‌توان به مثابه سرمایه‌های اجتماعی که نرخ پذیرش اجتماعی و تحول‌طلبی بالایی دارند برای بهبود وضعیت منطقه استفاده کرد.