بیش از ۷۰ درصد روسپی‌ها دچار افسردگی هستند
این پژوهشگر حوزه زنان با بیان اینکه بیش از ۷۰ درصد روسپی‌ها دچار افسردگی هستند، گفت: در اکثر تحقیقات روسپی‌گری انتخاب نهایی زنان و دخترانی است که راه دیگری ندارند؛ این نقش اجتماع در سطح کلان، روابط خانوادگی و دوستان در سطح میانه و خدمات و مشاوره در سطح فردی است که از ورود زنان و دختران به روسپی‌گری جلوگیری و کمک برای ترک آنان از این کار کند.
به گزارش عطنا، «اولین همایش ملی مسائل اجتماعی زنان» به همت دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری دیگر دانشگاه‌های علوم انسانی کشور و مراکز تخصصی مطالعات زنان با حضور جمعی از استادان و دانشجویان متخصص حوزه مطالعات زنان دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت‌ماه و سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت‌ماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.
سارا دارابی، پژوهشگر حوزه زنان در پنل ششم این همایش که موضوع آن «آسیب‌های روابط زناشویی» بود، مقاله خود را با عنوان «زنان روسپی به مثابه قربانی (مروری بر مشکلات زندگی زنان روسپی) » ارائه داد.
رویکردهای موجود مسائل اجتماعی روسپی‌گری، مجرم‌انگارانه است
وی در ابتدای سخنان خود گفت: برخلاف مقاله‌هایی که تاکنون ارائه شده‌اند، من خیلی به بحث نظریه‌ها نمی‌پردازم و وارد آمارهای جزئی و مسائلی از این قبیل نمی‌شوم، چرا که این مقاله در سطح توصیفی است. رویکردهایی که تا الان در مورد مسائل اجتماعی روسپی‌گری وجود دارد اولا رویکردهایی طبیعی و دوماً مجرم‌انگارانه بوده است.
دارابی افزود: در این مقاله سعی شده است این افراد را که کم هم نیستند و خود و جامعه بزرگ‌تر را درگیر می‌کنند، به مثابه یک قشر، خود درگیر چه مشکلاتی هستند و چگونه در این چرخه شوم گرفتار می‌شوند و جامعه را هم گرفتار می‌کنند را مورد تحقیق و تفحص قرار دهیم، در نتیجه چیزی که در این تحقیق به دنبال آن هستیم اول اینکه یک توصیف کلی از زندگی روسپی، چگونگی ادامه زندگی و خروج یا علل عدم خروج از این چرخه و مسائل و مشکلاتی که به مثابه یک قشر است، درصدد بیان آن هستیم.
وی درباره چرایی انتخاب این مسئله گفت: اولا روسپی‌گری با تمام تعریف‌هایی که در مسائل اجتماعی داریم با آن سازگار است و دوما مولفه‌های وسیع‌تری در مورد این مسئله وجود دارد که باید توجه لازم به آن صورت گیرد.
پژوهشگر حوزه زنان با اشاره به اینکه برخلاف بعضی از جرائم که فقط با قوانین مدنی در تعارض‌اند یا با اخلاقیات، افزود: روسپی‌گری هم با اخلاقیات و هم با قوانین مدنی و حتی شرعی و در اغلب جوامع، در تعارض است و نه تنها زندگی شخصی بلکه کل جامعه بزرگ‌تر را درگیر خود می‌کند.
وی افزود: روسپی‌گری یکی از محدود مسائل اجتماعی است که از همان ابتدا از تعریف مسئله تا تبیین، راهکارها و چالش‌های عمیقی بین صاحب نظران وجود دارد. اینکه از چه منظری به این رخداد نگاه می‌کنند، راهکارهای آنها از هم جدا می‌شود. کمبود تحقیقات در این زمینه، لزوم توجه به چنین مسائلی را باعث می‌شود و فضای عرفی حاکم بر ایران، رفتن به سمت چنین تحقیقاتی را سخت‌تر می‌کند.
وی درباره تعریف روسپی‌گری گفت: اینکه شما از چه منظر و دیدگاهی به آن نگاه می‌کنید، تعاریف متفاوت و متعددی وجود دارد، اما در کل محور مشترک اکثر تحقیقات این است که «ارتباط جنسی در سطوح مختلف در درگیری‌های مختلف در ازای پول یا کالا است» یعنی اگر رابطه عاطفی در میان باشد در دسته روسپی‌گری قرار نمی‌گیرد.
دارابی درباره اینکه آیا روسپی‌گری جرم است یا خیر تصریح کرد: در تحقیقات پیشین از این رخداد به عنوان جرم یاد کرده شده است. اما ما سعی کرده‌ایم در واقع به چشم قربانی به آن نگاه کنیم.
این پژوهشگر یکی از مهمترین مسائلی که روسپی‌ها با آن درگیر هستند اعتیاد دانست و افزود: اعتیاد یک رابطه دوگانه با روسپی‌گری دارد. یعنی هم علت و هم معلول آن است. در مورد علت اینکه الگویی از کسانی که روسپی می‌شوند برای این است که همسران و پدران معتاد دارند و برای تامین هزینه‌های آنها مجبور به برقراری رابطه جنسی در ازای پول می‌شوند و یا زن‌هایی که خود معتاد هستند و برای تهیه مواد به منابع مالی دسترسی ندارند، مجبور به تن‌فروشی می‌شوند.
او ادامه داد: اما دسته دوم در واقع روسپی‌های معتاد است؛ یعنی روسپی‌هایی که اغلب گفته می‌شود برای تحمل شرایط سخت روانی و جسمانی، کارشان به مواد مخدر و روان‌گردان کشیده می‌شود و یا برای در اختیار داشتن روسپی‌ها در چنگال خود و تحت کنترل داشتن، آنها را معتاد نگاه می‌دارند.
بیش از ۷۰ درصد کسانی که روسپی هستند دچار افسردگی هستند
وی بحث دیگر را اختلالات روانی عنوان کرد، و افزود: این هم مانند اعتیاد رابطه علت و معلولی دارد ولی ما در این تحقیق از آن به عنوان یک «پروسه» نگاه می‌کنیم. در بحث اختلات روانی مسئله‌ای که گنجانده می‌شود، بحث افسردگی است که در این قشر به شدت رواج دارد. در تحقیقات داخلی، بین ۶۶ تا ۷۰ درصد بیان شده و در تحقیقات خارجی بین ۷۶ تا ۸۰ درصد وجود داشته است. به عبارت دیگر بیش از ۷۰ درصد کسانی که روسپی هستند دچار افسردگی هستند.
دارابی مبحث سوم را بحث «خودکشی» بیان کرد: در مورد خودکشی هم آمار بالای ۷۰ درصد است. یکی از مهمترین اختلالات ، اختلالات «استرس بعد از سانحه» است. این اصطلاح برای اولین بار درمورد سربازان جنگی به کار رفت که پس از یک سانحه شدید یا اتفاق و استرس زیاد جسمی یا روانی، گریبان‌گیر آنان شده است. این مسئله در مورد قربانیان تجاوز جنسی، زنانِ کودک، زنان روسپی و غیره به آن اشاره شده است.
پژوهشگر حوزه زنان بحث دیگر را «مشکلات جسمی» دانست و افزود: این مشکلات کمترین مسئله این قشر است، چرا که وقتی این افراد از طریق جسم خود، تامین و کسب درآمد می‌کند، معمولا جسم آنها برای کسی اهمیتی ندارد. این درحالی است که جسم آنها درگیر مشکلات عمیقی مثل بیماری‌های عفونی، مقاربتی، ایدز و هپاتیت می‌شود که ایدز مهمترین چالش این قشر است.
وی در ادمه همین بحث با اشاره به الگوهای انتقال ایدز تصریح کرد: سه الگو در این زمینه وجود دارد؛ الگوی اول سرایت از طریق فرآورده‌های خونی آلوده، الگوی دوم سرایت از طریق سرنگ‌های آلوده است که در معتادان تزریقی وجود دارد و الگوی سوم که از اواخر دهه ۸۰ به این سو از رابطه جنسی ناسالم به عنوان مهمترین فاکتور انتقال ایدز نام برده شده است.
چیزی نمانده زنگ خطر به صدا درآید
دارابی با تاکید بر اینکه اگر در میان این قشر از هر سه الگوی یاد شده به بالای ۵ درصد برسد، ما با خطر همه‌گیری مواجهه می‌شویم و زنگ خطر به صدا در می‌آید. طبق اظهارات خود بهزیستی ۵/۴ درصد این افراد به ایدز مبتلا هستند و چیزی نمانده زنگ خطر به صدا درآید.
وی بحث دیگر فقر عنوان کرد و افزود: این بحث هم مانند بسیاری از مسائل فقر و روسپی به صورت علت و معلولی نگریسته می‌شود. روسپی‌گری به فقر عمق می‌دهد. یعنی کسانی که وارد این قشر می‌شوند نه تنها فقر آنها برطرف نمی‌شود بلکه فقیرتر هم می‌شوند.
این پژوهشگر در بخش دیگری از سخنرانی خود در مورد خشونت علیه زنان اشاره کرد و افزود: خشونت دسته بندی‌های مختلفی دارد. در تحقیقات خارجی به خشونت علیه زنان روسپی اشاره شده است اما در تحقیقات داخلی کمتر به آن پرداخته شده است ولی حملات فیزیکی، تجاوز به زور و از همه مهمتر به قتل‌های زنجیره‌ای اشاره شده است. در برخی تحقیقات نشان داده شده است که میزان مرگ و میر زنان روسپی ۴۰ برابر زنان معمولی است.
وی با بیان اینکه آیا زنان روسپی تمایل دارند این شغل خود را ترک کنند یا نه، گفت: تحقیقات داخلی نشان می‌دهد بالای ۷۰ درصد و تحقیقات خارجی بالای ۹۲ درصد مایل به ترک بود‌ه‌اند ولی موانع خیلی عمیق فردی و اجتماعی سر راه آنها وجود دارد.
دارابی در زمینه ارائه راهکارها چندین مورد را عنوان کرد و افزود: راهکارهای «ممانعت گرایانه» راهکارهایی هستند که در آن هم روسپی و هم مشتری مجرم هستند مانند ایران، عربستان و غیره را شامل می‌شود. راهکارهای «محدودسازی» که در آن روسپی کار مضمومی است ولی جرم محسوب نمی‌شود و فقط تبلیغ آن ممنوع است مثل آمریکا و فرانسه و راهکارهای «محدود سازی جدید» یک راه کار نسبتا موفق‌تری است که روسپی‌گری را خشنونت علیه زنان می‌دانند و در این نگرش نه زنان روسپی بلکه مشتریان آنها مجرم هستند و در کشورهای سوئد و اتریش اعمال می‌شود.
این پژوهشگر با تاکید بر اینکه جامعه است که روسپی را خلق می‌کند، گفت: با چنین نگاهی روسپی‌گری یک پدیده فردی نیست بلکه یک پدیده اجتماعی است که فردی انگاشتن آن متاسفانه منجر به مجرم انگاری آنان شده است. در اکثر تحقیقات روسپی‌گری انتخاب نهایی زنان و دخترانی است که راه دیگری ندارند و این نقش اجتماع در سطح کلان، روابط خانوادگی و دوستان در سطح میانه و خدمات و مشاوره در سطح فردی، وظیفه همه را پررنگ‌تر می‌کند که از ورود زنان و دختران به روسپی‌گری و همچنین کمک برای ترک آنان از این کار می‌شود.