خرده‌فرهنگ‌ها در جهت هویت‌یابی شکل می‌گیرند/ «سیسی‌ها» چه می‌کنند؟
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی که درباره خرده‌فرهنگ «سیسی‌ها» پژوهش کرده است، گفت: خلأ عاطفی دختران نوجوان، نقص در فرایند هویت‌یابی آنان و مقاومت در برابر ساختار مردسالارانه جامعه ایرانی منجر به شکل‌گیری خرده‌فرهنگ‌های دخترانه می‌شود که لزوما بد نیست.
به گزارش عطنا، «اولین همایش ملی مسائل اجتماعی زنان» به همت دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری دیگر دانشگاه‌های علوم انسانی کشور و مراکز تخصصی مطالعات زنان با حضور جمعی از استادان و دانشجویان متخصص حوزه مطالعات زنان دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت‌ماه و سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت‌ماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.
محدثه امیری‌مقدم، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی در پنل اول این همایش به ارائه مقاله خود با عنوان «خرده‌فرهنگ دختران، جبران عشق، حمایت و هویت؛ مطالعه موردی یک خرده‌فرهنگ دخترانه» پرداخت.
این پژوهشگر در ابتدا گفت: در مقاله به این پرداخته شده است که چطور خلأ عاطفی، نقص در فرایند هویت‌یابی و مقاومت در برابر ساختارهای مردسالارانه جامعه دختران را به سمت عضویت در خرده‌فرهنگ ها سوق می‌دهد، این خرده‌فرهنگ ها حس هویت و تعلق، همرنگ شدن با جماعت، که در فضای عمومی جامعه و خانواده برا آنها فراهم نیست را برای آنها تامین می‌کند.
وی با بیان اینکه دو دیدگاه درباره خرده‌فرهنگ ها وجود دارد، گفت: یک دیدگاه منفی درباره خرده‌فرهنگ‌ها که در ایران غلبه دارد این است که خرده‌فرهنگ‌ها در ایران مخالف نظم و یکپارچگی جامعه و کسانی که عضو این خرده‌فرهنگ ها می‌شوند مبارز هستند و دیدگاه دوم که بیشتر مورد توجه اهالی مطالعات فرهنگی است این است که این خرده‌فرهنگ ها لازمه تنوع فرهنگی و تضمینکننده کثرت‌گرایی در جامعه هستند و امکان مقاومت را برای گروه‌های در حاشیه فراهم می‌کنند که بویژه برای جوانان راه‌حلی برای بحران‌های وجودی و معنی‌دار کردن زندگی است.
امیری اظهار کرد: دلیل انتخاب این موضوع، جدا از خاص بودن این گروه این است که این افراد با کارهایی که انجام می‌دهند سعی می‌کنند تا یکسری تغییرات در فضای اطراف خود ایجاد کنند و از این روحیه گروهی استفاده می‌کنند تا مقاومت خود را نسبت به ساختارهای جامعه نشان دهند.
دانشجوی دانشگاه علامه طباطبائی درباره نام این گروه به عنوان یک خرده‌فرهنگ گفت: سال ۱۳۹۱ گروهی به نام «سیسی‌ها» دور هم جمع شدند، آنها نمادی را بر روی وسایل و تتوی آن را بر روی بدن خود حک کردند و بر روی این نام و نماد تاکید بسیاری دارند.
وی با بیان اینکه این گروه اساس هویت‌یابی خود را بر مبنای عضویت در این گروه قرار داده‌اند، اضافه کرد: بارزترین مشخصه آنها رفتار پسرانه است که در عین حال که ضد مرد هستند، با جنسیت خود مشکلی ندارند و به زن بودن خود افتخار می‌کنند اما رفتار مردانه از خود نشان می‌دهند از این جهت که سعی می‌کنند خیلی قوی دیده شوند، حتی ظاهر خود را هنگام بیرون رفتن مردانه می‌کنند و همه آنها ورزشکار هستند.
امیری درباره این موضوع تصریح کرد: این گروه یک تیم والیبال در مدرسه بودند که با ساختن این گروه به تدریج عضوگیری کردند و اخیرا نیز در فضای مجازی فعال شده‌اند هر چند که اعضایی از این گروه خارج شدند اما آنها مجددا عضوگیری کردند، عضوگیری آنها کاملا آگاهانه است و اگر فردی از اعضا با مردها در ارتباط باشد، به طور مثال اینکه با یک مرد دوست شود، نامزد کند و یا حتی عاشق او شود با او قطع رابطه می‌کنند و حتی آن فرد را مجازات می‌کنند.
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه با اشاره به اینکه مشخصه خرده‌فرهنگ ها این است که به افراد امکان تمایزیابی را می‌دهند و به افراد اجازه می‌دهند تا سبک زندگی خود را اعلام کنند، خاطر نشان کرد: شاید مهم‌ترین بحث که در صحبت این گروه تکرار می‌شود و تلاش می‌کنند تا خود را از آن طریق نشان دهند تفاوت آنها نسبت به دختران اطراف خود است و معمولا همه آنها دختران معمولی مدرسه‌ای که هدف آنها شوهر کردن است و یا دخترانی که پول زیاد خرج می‌کنند و از خود استقلالی ندارند را به تمسخر می‌گیرند.
وی افزود: پوشش آنها مردانه است و سعی می‌کنند کلاه‌های پسرانه بر سر بگذارند و با لباس‌های ورزشی از خانه خارج شوند، ویژگی‌هایی که کلیشه دختران نوجوان است مانند ترسو، لوس و… را تقلیل می‌کنند و افتخار آنها این است که ورزشکارند، آنها از نظر جسمانی سعی می‌کنند بدن قدرتمند داشته باشند، رانندگی می‌کنند و دوست دارند تا خود را به شکل متفاوتی از دیگران نشان دهند.
امیری خاطره مشترک این گروه را روابط بد آنها با مادران خود دانست و تصریح کرد: روابط بد آنها از این جهت بود که تعدادی از آنها فرزند طلاق بودند و دو نفر از آنها مادر خود را از دست داده بودند و با نامادری‌های خود رابطه خوبی نداشتند یا مادر آنها شاغل بوده است یا افسردگی داشته‌اند، یعنی مادرهایی که نمی‌توانستند با دختران خود به خوبی ارتباط برقرار کنند و این خلأ عاطفی به رقابت آنها با مادرهای خود منجر می‌شد.
دانشجوی دانشگاه علامه اضافه کرد: آنها رابطه خوبی با پدرهای خود داشتند و جالب است که وقتی درباره مادرهای خود حرف می‌زنند از الفاظ رکیک استفاده می‌کنند و آنها را با اسم کوچک صدا می‌زنند و تا این حد می‌توان گفت که رابطه بین آنها بد است، شاید در صفحات اینستاگرام خود از رابطه خوب با مادرانشان بنویسند اما در واقعیت رابطه خیلی بدی با مادران خود دارند.
وی با بیان اینکه همه آنها مقاومت خود را نسبت به ساختار خانواده ایرانی که معمولا قدرت تصمیم‌گیری با مردان است را نشان می‌دهند، گفت: اکثر آنها تک دختر هستند که اگر خواهر هم دارند ناخواهری آنها است و اگر برادری دارند این تجربه را پشت سر گذاشتند که قدرت تصمیم‌گیری در خانواده با دختران نبوده است.
امیری با معرفی چهار ابزار میانجی‌گری، تصمیم‌گیری جمعی، گلریزان و انتشار تبعات این گروه، بیان کرد: در این گروه هیچ تصمیم فردی گرفته نمی‌شود، شاید دلیل این کار این است که وقتی تصمیمات را جمعی می‌گیرند، تبعات آن تنها برای یک نفر نیست و تحمل آن برای همه است.
ضدیت «سیسی‌ها» با مردان در حد کلام نیست
این دانشجوی کارشناسی ارشد با اشاره به اصطلاح گلریزان، تصریح کرد: اصطلاحی است که وقتی یکی از افراد گروه پول نداشته باشد بقیه این پول را برای آن فراهم می‌کنند، مثلا وقتی یک فرد می‌خواهد بینی خود را عمل کند گروه در روز تولد پول زیادی را به آن فرد هدیه می‌کنند تا فرد بتواند بتواند مستقل و بدون اجازه از کسی کاری که دوست دارد را انجام دهد.
وی با بیان اینکه خانواده، دائم ما را به لحاظ مالی کنترل می‌کند مشکل داشتند، گفت: با وجود اینکه همه آنها سن کمی داشتند، وضع مالی خوبی داشتند و کار می‌کردند مثلا برخی از آنها در مانتو فروشی و… کار می‌کردند و شدیدا با خواستگار مخالف بودند و اگر برای یکی از اعضا گروه خواستگار می‌آمد افراد تلاش می‌کردند تا آن فرد بتواند در مقابل خواستگار خود مقاومت کند.
امیری با بیان اینکه ضدیت این گروه با مردان تنها در حد کلام نیست و گاهی درگیری فیزیکی نیز بین آنها رخ می‌دهد، اظهار کرد: اکثر افراد این گروه به گفته خودشان قبل از ورود به این گروه تجربه خشونت جنسی را داشته‌اند، آنها خشونت کلامی زیادی دارند و مدام در فضاهای مختلف دچار خشونت می‌شوند، آنها سعی می‌کنند تفریحات پر هیجان را که آسیب زدن به دیگران در این تفریحات مهم نیست، دنبال کنند و کارهای خطرناک انجام می‌دهند، حتی قرارهای خود را در محله‌های خطرناک می‌گذارند و استفاده از الکل، سیگار و قرص‌های روانگردان در بین آنها عادی است.
وی با مطرح کردن این سوال که این افراد چه تعریفی از عشق به همجنس خود داشته‌اند؟ گفت: هیچکس در این اعضا نمی‌گوید که من همجنسگرا هستم و با این مخالف هستند که چنین اسمی برای آنها گذاشته شود اما رفتار این گروه زننده است و هر کس ناظر این افراد باشد فکر می‌کند روابطی بین آنها وجود دارد اما خودشان بین عشق به هم و همجنسگرایی تفاوت قائل می‌شوند، عشق بین خود را یک عشق والا می‌دانند که از جاهای دیگر به آن نرسیده‌اند و در اینجا آن را ابراز می‌کنند.
این دانشجوی کارشناسی‌ارشد اضافه کرد: آنها برای یکدیگر خودکشی می‌کنند، وقتی یکی از اعضا ازدواج می‌کند دیگر اعضا به هم می‌ریزند؛ معمولا چت‌ها و نامه‌های عاشقانه‌ای بین آنها رد و بدل می‌شود و بر روی هم غیرت دارند.
وی با اشاره به اینکه تاکید اصلی این گروه بر جنسیت و قدرتمندسازی بر مبنای جنسیت است، گفت: آنچه که دختران را برای عضویت در این خرده‌فرهنگ سوق می‌دهد این است که افراد از خانواده‌های پر تنش که تجربه خشونت هم دارند وارد این گروه می‌شوند، نمی‌توانند هویت فردی را بسازند و با ساختارهای مردسالارانه جامعه مقابله می‌کنند و با اینکه با جنسیت خود مشکل ندارند اما رفتارهای مردانه از خود نشان می‌دهند زیرا می‌خواهند حالت تدافعی و قدرتمند بودن جنس مرد را از آنها اخذ کنند.
محدثه امیری‌مقدم، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی در پایان با بیان اینکه خانواده این افراد با آنها صحبت نمی‌کنند و سعی می‌کنند که با این قضیه سربسته برخورد کنند، گفت: درست است که این خرده‌فرهنگ افراد را از افتادن در دام بسیاری از آسیب‌ها نجات داده است و احساس همبستگی را برای آنها ایجاد کرده است، اما اینها در عین حال زمینه‌ساز افتادن در دام آسیب‌هایی نظیر اعتیاد، خشونت و… نیز است.